Co to jest PrEP?
To profilaktyka przedekspozycyjna (Pre-exposureProphylaxis), która przyjmowana prawidłowo chroni przed zakażeniem się HIV. Terapia PrEP polega na przyjmowaniu przez osobę niezakażoną HIV raz dziennie jednej tabletki zawierającej dwa leki zapobiegające zakażeniu się wirusem HIV (tenofowir+ emtrycytabina). Jest to uznany i rozpowszechniony w wielu krajach sposób zapobiegania zakażeniom HIV, zgodny z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS.
Przed rozpoczęciem terapii PrEP niezbędne są wyniki następujących badań:
- ujemny wynik testu HIV IV generacji (przeciwciała anty-HIV/p24) – aktualny wynik badania (do 7 dni przed rozpoczęciem PrEP)
- ujemny wynik badania w kierunku kiły
- morfologia, kreatynina, badanie ogólne moczu
- brak objawów innych chorób przenoszonych drogą płciową (np. rzężączka)
Dodatkowo zalecane (scenariusz idealny):
- badanie wykluczające: zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu A, B, C (HAV, HBV, HCV), chlamydiami
- informacja o wykonanych szczepieniach przeciw HAV i HBV lub zaszczepienie się przeciwko tym wirusom
PrEP chroni tylko przed transmisją HIV! Dlatego rekomendowane jest jednoczesne stosowanie prezerwatyw , które chronią przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Jak przyjmować PrEP?
Metoda ciągła: codziennie o tej samej porze 1 tabletka przez okres aktywności seksualnej
Doraźnie (on demand): podczas wyjazdów na wakacje, przy planowanym weekendowym seksie, przed konkretnymi imprezami
PrEP doraźny: łącznie 4 tabletki – 2 tabletki na 2-12 godzin przez stosunkiem, 1 tabletka 24 godziny po stosunku i 1 tabletka 48 godzin po stosunku.
Jak skuteczny jest PrEP?
Skuteczność i bezpieczeństwo PrEP oceniano w kilku dużych badaniach klinicznych wśród mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami MSM, mężczyzn mających kontakty seksualne z kobietami i kobiet mających kontakty seksualne z mężczyznami. Na początku badano wszystkie te osoby w kierunku zakażenia HIV, aby upewnić się, czy nie są już zakażeni. Następnie zalecano przyjmowanie jednej tabletki tenofowiru z emtrycytabiną raz dziennie. Ponadto uczestnicy badań otrzymywali szerokie poradnictwo w zakresie zasad bezpieczniejszego seksu, a także zapas prezerwatyw, regularnie wykonywano im badania w kierunku innych zakażeń przenoszonych drogą płciową.
W badaniach wykazano, że PrEP zmniejsza ryzyko zakażenia HIV.W przypadku MSM ryzyko spadało o 44% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo (czyli bez leku). Wartość 44% to średnia dla wszystkich uczestników badania, zarówno tych, którzy przyjmowali lek regularnie, jak i tych, którzy przyjmowali go bardzo nieregularnie lub nie przyjmowali go wcale. W grupie osób deklarujących przyjęcie większości dawek PrEP ryzyko spadało o 72%, a niekiedy nawet o 96%.
W przypadku par hetero, w których jedna osoba była zakażona HIV, stosowanie PrEP zmniejszało ryzyko zakażenia o 75% w porównaniu z grupą przyjmującą placebo. W przypadku osób deklarujących przyjęcie większości dawek leku, ryzyko spadało o 90%. W innym z badań dla przyjmujących PrEP mężczyzn i kobiet (nie będących w związkach) ryzyko zakażenia HIV zmniejszało się o 62% i o 85% w przypadku przyjęcia większości dawek leku. W jednym z badań ochronne stężenie leku we krwi stwierdzono jedynie u mniej niż 26% kobiet, co wyjaśniono faktem nieprzyjmowania tabletek przez większość kobiet uczestniczących w tym badaniu. Kobiety te nie były zatem w żadnym stopniu chronione przed zakażeniem HIV.
W licznych badaniach klinicznych wykazano skuteczność tenofowiru i emtrycytabiny połączonych w jednej tabletce. Leki te blokują ważne etapy w cyklu kopiowania się wirusa i utrudniają zakażenie. Przyjmowane zgodnie z zaleceniami, poprzez obecność we krwi i w innych tkankach, dość skutecznie zapobiegają wniknięciu wirusa do organizmu i rozwojowi zakażenia przewlekłego. Nieregularne ich przyjmowanie prowadzi do uzyskania zbyt małego stężenia (ilości) leku w organizmie, co może nie zapobiec zakażeniu HIV. Dlatego tak ważne jest przyjmowanie tabletek regularnie 1x dziennie w stałych porach. Istnieje również możliwość przyjmowania tych leków doraźnie (w sumie 4 tabl.: 2 tabl. 2-24h przed stosunkiem, 1 tabl. 24h po stosunku i 1 tabl. 48h po stosunku), co daje podobny stopień ochrony przed zakażeniem HIV podczas kontaktów analnych jak przyjmowanie codzienne. Tego typu „doraźne” dawkowanie badano wyłącznie wśród MSM.
Czy PrEP jest dla Ciebie? TAK, jeśli dotyczy Ciebie choć jedno z poniższych stwierdzeń:
- nie używasz prezerwatyw podczas stosunków z partnerami/kami, o których nie wiesz, czy są zakażeni HIV
- zażywasz narkotyki i/lub spożywasz alkohol podczas kontaktów seksualnych
- używasz prezerwatyw i chcesz mieć 100% pewność, że nie zakazisz się HIV podczas przypadkowych kontaktów seksualnych
- nie chcesz przeżywać lęków, czy doszło do zakażenia, jeśli w czasie stosunku pęknie prezerwatywa
- boisz się, że zakazisz się HIV od swojego stałego partnera, który się nie leczy